حفاظت از محیط زیست در مخاصمات مسلحانه بین المللی

تکنیک های جنگ مدرن ممکن است تاثیرات چندی بر محیط زیست داشته باشند، دو طریق مختلف چنین اثراتی عبارتند از: اول - اثرات جانبی که استفاده از سلاح های مدرن اعم از متعارف یا غیر متعارف ممکن است بر محیط زیست داشته باشد. دوم - پدیده های طبیعی ممکن است به عمد برای اهداف خصمانه بکار گرفته شود 2 - بطور کلی دو دسته از قوانین و مقررات برای حفاظت از محیط زیست کاربرد دارند یکی قوانین بین المللی حفاظت از محیط زیست که چه در صلح و چه در جنگ برای حفظ محیط زیست بکار میروند. و گروه دوم قوانین مخاصمات مسلحانه که جنبهء زیست محیطی دارند و کاربردشان در زمان جنگ است . 3 - صریح ترین مواد حقوق مخاصمات مسلحانه که آثار زیست محیطی دارند عبارتند از بند 3 مادهء 35 پروتکل شمارهء 1 ضمیمهء کنوانسیونهای ژنو که کاربرد متدها و وسایل جنگی که هدف از آنها خسارت گسترده، پایدار و شدید در محیط زیست طبیعی است یا احتمال دارد چنین خساراتی را وارد نماید را ممنوع میسازد و همچنین بند 1 ماده 55 این پروتکل . 4 - آنچه مسلم است قواعد لاهه و ژنو حالت عرف بین المللی پیدا کرده و نقض آنها حتی برای کشورهائی که به این کنوانسیونها ملحق نشده اند نیز مسولیت آور و اجرای آن الزام آور است . 5 - باید توجه نمود که قواعد و مقررات حفاظت محیط زیست و جنبه های زیست محیطی قواعد مخاصمات مسلحانه در هنگام جنگ به حالت تعلیق یا خاتمه در نیامده و بقوت خود باقی میمانند. اصلح است در زمان جنگ سازمانی نظیر صلیب سرخ جهانی برای حفاظت محیط زیست تاسیس شود. 6 - با توجه به حوادث جنگ های ایران و عراق و خلیج فارس اصلح است به لیست تاسیسات و ساختمانهای حاوی مواد خطرناک (ماده 56 پروتکل شماره 1) تاسیسات نفتی نیز اضافه شود، که قبلا" این پیشنهاد مطرح شده بود ولی با آن مخالفت شد و جنگ عراق علیه ایران و کویت لزوم آن را بیش از پیش نشان میدهد. 7 - حقوق جنگ و حقوق حفاظت محیط زیست موجود فی النفسه قادر به منع دول متخاصم از تخریب محیط زیست در مخاصمات مسلحانه می باشند بشرط آنکه جامعه بین المللی روی سه مسالهء تمرکز داشته باشد. اول - تلاش برای رسیدن کنوانسیونهای موجود به مرحله لازم الاجرائی و افزایش تعداد دول تصویب کننده آنها. دوم- بهبود نحوهء رعایت و اعمال قواعد بین المللی موجود. سوم - نیاز به افزایش نظارت بر کارآئی قواعد موجود بمنظور روشن کردن نواقص و آنگاه در صورت لزوم و نیاز مبرم اقدام به وضع مقررات جدید در سطح بین المللی . 8 - کشورهائی که به نقض مقررات در این زمینه اقدام می نمایند بایستی بدن هیچگونه اغماضی با توجه به مقررات کیفری بین الملی موجود و در حال تکوین مجازات شوند و این مجازات بایستی شامل حال شخصیتهای حقیقی و حقوقی مقصر گردد. 9 - و سرانجام ... بجای نگرانی شدید بری محیط زیست بایستی مخاصمات مسلحانه را بهر طریق مممکن محدود نمود چرا که این نگرانی های شدید می تواند منشائی برای تحریک عمدهء بین المللی شود که امکان دارد خود به مخاصمات مسلحانهء آتی منتهی گردد. البته دولتها باید بدانند که در هر حال تاکید بر نیروی نظامی بیهوده و بی حاصل است و جنگ در هر صورت و حالتی و از هر دیدگاهی پدیده ای ناشی از بیماری یک جامعه است . در هر حال در صورت گریزناپذیری بایستی انتخاب سلاح ها، متدها و اهدف نظامی بر مبنای ملاحظات اکولوژیکی صورت گیرد.